Maandelikse Argiewe: Februarie 2022

Hierdie verhaal is verlede jaar gekies vir publikasie in Kreatio se kortverhaalbundel, Komieklike Kortverhale. Lekker lees 🙂

Toeskouers

Milo hardloop oor die strand in die rigting van ʼn vinnig groeiende groepie mense langs die getypoel. Met my strooihoed in die een hand en my plakkies in die ander, hardloop ek benoud agterna.

Wie weet waarom die mense daar so saamdrom? Dit kan enige iets van ʼn bloublasie tot ʼn uitgespoelde lyk wees en my Milo is ewe vrolik op pad om sy neus ongenooid in hulle sake te gaan steek.

“Milo!” roep ek uitasem en tevergeefs.

Hy het die groepie mense bereik en dring hom nou so ewe stertswaaiend tussen die skare in.

“Milo!” roep ek weer en kry ʼn vuil kyk van die oom in wie se oor ek perongeluk skree. “Jammer, dis my hond, ag jammer,” glimlag ek verleë terwyl ek versigtig mense uit die pad uit stoot.

Uiteindelik voor, sien ek waaroor die bohaai gaan. ʼn Gesette tannie sit half weggesak in die nat sand met haar bene reguit voor haar uitgestrek. Eenkant staan haar tengerige eggenoot moedeloos en toekyk hoe sy tevergeefs probeer opstaan.

“Probeer tannie se bene buig,” stel een jong knaap voor. “Dit sal dalk makliker wees vir tannie om dan op te staan.”

“Vir die hoeveelste keer moet ek nou vir julle sê, ek kan nie beweeg nie!” kom die benoude antwoord. “Wat daarvan jy hou op slim wees en probeer my ophelp? Dalk is jy sterker as die man wat netnou probeer het,” sê sy, beskuldigend in die tengerige man se rigting.

Die jongman kyk desperaat na sy vriend wat met moeite sy lag binnehou. “Kom help my, man,” sis hy deur sy tande en gee hom ʼn klap teen die bors met die agterkant van sy hand.

Vol bravade hak die twee jongmanne hulle arms onder die tannie se elmboë in, kry vastrap plek in die sand en beur sodat jy net spiere sien bult. Maar tevergeefs. Nog ʼn paar mans kom hulle te hulp deur van agter af te probeer lig. Na ʼn rukkie se gespook en gestoei gee hulle egter moed op en gaan staan uitasem eenkant met rooi gesigte en gekrenkte ego’s.

“Ek stel voor ons grawe die nat sand onder die tannie uit en vervang dit met droë sand,” kom ʼn voorstel vanuit die skare. “Die nat sand is nou soos dryfsand waarin sy vassuig.”

“Of wat daarvan as ons haar probeer uitsleep?” kom ʼn volgende. “My beach buggy staan net hier anderkant geparkeer.”

“Ek weet! As die tannie gaan lê kan sy dalk probeer uitrol.”

“Nee man! Nou-nou het sy heeltemal weggesak en dan kry ons haar nooit weer nie!”

“Beter idee, kom ons wag vir die gety om in te kom. Dalk spoel die branders haar dan uit.”

“Ek dink nie dit sal werk nie. Sy mag dalk net sink.”

En so word die een idee na die ander tussen die groepie mense rondgeslinger terwyl die tannie se geduld al hoe minder word.

“Is daar nou wraggies niemand wat my kan ophelp nie?” vra sy vies.

ʼn Pa en sy twee seuntjies kom nader gedraf met ʼn lyfplank en nadat ʼn gat langs haar agterstewe gegrawe is, word die lyfplank soos ʼn hefboom onder haar ingedruk.

Hoopvol staan die skare nader en haar tengerige eggenoot klap sy hande dankbaar. “Wat ʼn goeie plan! Baie dankie!”

Skaars het hulle egter begin om die hefboom-teorie toe te pas, of daar is ʼn vreeslike kraakgeluid en die lyfplank breek in twee stukke. Een van die seuntjies begin hartverskeurend te huil. Die tengerige man belowe dadelik ʼn nuwe lyfplank terwyl die pa kopskuddend protesteer. Die knaap het nog een by die huis. Dit is glad nie vir die kind nodig om so te kere te gaan nie.

“Ek kon hulle vertel het dit gaan nie werk nie,” lig ʼn kenner ongenooid sy mening.

“Nee wat, ons sal moet hulp ontbied,” sê ʼn dame kopskuddend na ʼn oomblik van stilte, “moet een van ons nie maar die lewensredders gaan roep nie?”

“Dit lyk my so,” antwoord die tannie se man mismoedig. “Ons het al alles probeer wat ons kon.”

Milo het homself intussen tuis gemaak op die tannie se skoot. “Kan jy dit nou glo?” kla sy by hom. “Nie een van hierdie mense kan my ophelp nie!”

Milo blaf en gee haar ʼn paar simpatieke lekke onder die ken voordat hy van haar skoot afspring en opgewonde op die strand begin rondsnuffel. Dit is nie lank nie, of hy snuffel iets raak en begin verwoed in die sand te grawe.

“Jou hond grawe op die verkeerde plek,” sê ʼn mansstem met ʼn spotlag en ek kyk vies om.

Ek kyk my vas in ʼn mooi paar blou oë. Rondom die oë is vriendelike lagplooitjies en tussen die stoppelbaard ʼn aantreklike glimlag.

Vinnig sluk ek my viesgeid en glimlag terug. “Ja dit lyk my so, nè?”

“Ek het ook ʼn Yorky by die huis,” gesels die mooi man. “Hulle is baie karaktervolle honde.”

“Dit kan jy weer sê,” lag ek en skud my kop in Milo se rigting, waar hy nou al besig is met die derde gat. “Ek wonder waarom grawe hy so?”

“Seker agter ʼn krap aan,” sê die mooi man. “Dit gee darem die arme tannie iets om na te kyk terwyl sy sit en wag vir iemand om haar op te help.”

“Hoe lank sit sy nou al daar?” vra ek nuuskierig.

“Al ʼn hele rukkie,” antwoord hy. “Sy het hier langs die water gesit en kyk terwyl haar man geswem het. Nadat hy klaar geswem het en afkondig het dat hy nou honger is, wou die tannie natuurlik opstaan sodat hulle iets kan gaan eet, maar sy kon nie.”

“Het jý al probeer om haar op te help?” vra ek en loer so ongemerk as moontlik na sy bruingebrande, bo-arms.

“Nee,” grinnik hy, “ek verkies om ʼn toeskouer te wees.”

“O, natuurlik,” sê ek mymerend, “net nóg ʼn toeskouer. Dink jy nie daar is genoeg toeskouers nie?”

Met ʼn geamuseerde uitdrukking op sy gesig en sy kop effens skuins gedraai antwoord hy: “Ek weet wanneer dit tyd is om betrokke te raak.”

“En hoe weet jy dit?” vra ek en probeer om nie te diep in sy betekenisvolle kyk verlore te raak nie.

“Soms is dit wys om net eers seker te maak jou betrokkenheid gaan nie ongenooid wees nie,” antwoord hy, “uit respek uit.”

“Dis waar,” antwoord ek met ʼn knik, “dis eintlik nogal baie belangrik om seker te maak jy mag maar betrokke raak.”

“Presies,” glimlag hy, “veral as jy graag wil betrokke raak.”

Terwyl ek nog wonder of ek sy stelling reg interpreteer, begin die klein skare skielik lag en ek sien dat dit vir Milo is wat hulle so lag. Hy het die krap, waaragter hy so passievol aan gegrawe het, gekry en is nou besig om hom oor die sand te jaag. Met sy stertjie vrolik in die lug spring hy die kant toe en dan daardie kant toe terwyl die reuse krap benoud heen en weer hardloop, opsoek na ʼn gat om in te verdwyn. Milo is egter vasberade en die arme krap se kanse op ontsnapping raak al hoe minder.

Dan gewaar die krap sy uitkomkans… die groot gat wat by die tannie se agterstewe gegrawe is vir die lyfplank-reddingspoging. Met ʼn stinkspoed pyl hy op die gat af en verdwyn net betyds daarin.

Die tannie gee die allervreeslikste gil en skiet soos ʼn vuurpyl in die lug in op.

ʼn Geskokte stilte daal oor die groepie mense neer. Dan begin die mooi man skielik hande klap en almal volg sy voorbeeld. Ewe kordaat, gaan sit Milo en glimlag vir die mense, kompleet asof hy weet dat hy die held van die dag is.

Die tannie bly botstil staan terwyl daar opgewonde gelag en gesels word oor die gebeurtenis totdat almal, behalwe ek, Milo en die mooi man, weg is.

“Waarvoor is jy lus, Freek?” vra sy uiteindelik vir haar man wat nog nie die verbaasde uitdrukking op sy gesig kon afvee nie.

“Pizza,” antwoord hy versigtig, “ek is lus vir pizza.”

“Pizza?” kap sy met ʼn kwaai stem. “Daar gaan beslis nie vandag pizza geëet word nie. Ek is lus vir gebakte vis met slaai. Kom!”

Gedwee stem haar man in en die twee stap weg in die rigting van die seekos-restaurant.

“En jy?” vra die mooi man soos ons hulle staan en agterna kyk, “Waarvoor is jy lus?”

“Ekskuus?” vra ek, nog ʼn bietjie uit die veld geslaan.

“Wel,” lag hy, “jou hond het tot die tannie se redding gekom en ons moet dit darem seker vier met ʼn roomys of iets?”

Milo kom spring vrolik om sy voete rond en hy tel hom op. “Dink jy ook dis ʼn goeie plan, my brak?” vra hy vir Milo wat terug antwoord met ʼn sopnat lek oor die man se stoppelbaard.

Ek staan ʼn tree terug en bestudeer die prentjie voor my met aandag. Geen ring aan die vinger of in die neus nie. Nog geen grys strepe langs die slape nie. ʼn Oop, vriendelike gesig. En Milo hou van hom.

“Of wil jy eers nog ʼn rukkie net ʼn toeskouer wees?” vra hy met ʼn moedswillige pluk aan sy een mondhoek.

Ek voel ʼn blos by my nek opkruip en kyk vinnig weg. “Roomys sal lekker wees, dankie,” sê ek, “en ek is self nogal honger. Miskien kan ons eers iets gaan eet.”

“Pizza?” vra hy en ek lag.

“Ja, beslis pizza,” antwoord ek. “Sommer wegneemkos, dan kom sit ons hier op die strand en eet.”

“Goeie idee,” knik hy, “dan kan Milo saameet. Hy het immers hierdie dag op meer as een manier baie goed laat uitdraai.”

“Inderdaad,” sê ek en knipoog vir my hond.

Die einde

Agt jaar gelede het my kortverhaal, Tjomma, in Vrouekeur verskyn. Dit was my eerste gepubliseerde kortverhaal en ‘n groot mylpaal in my lewe. Ek deel graag vandag die verhaal met julle. Lekker lees!

Tjomma

Die twee ou lywe sukkel met hulle trollie verby ongeduldige jongmense en is net mooi goed op pad na hulle motor toe as Willem skielik, in die middel van die pad, gaan stilstaan.

 “En nou?” vra Bets. Seker weer die knie.

“Kyk,” fluister hy.

Bets kyk in die rigting waarin sy krom vinger wys. Sy sien net motors in die parkeerterrein. Ook nie juis iets besonders nie.

“Wat?” vra sy effens ongeduldig en vat die trollie by hom sodat hy tog net uit die pad uit kan kom.

“Dáár man,” draf-stap hy agter haar aan en kry haar aan die elmboog beet. Hy draai haar in ʼn rigting en wys weer met sy krom vinger. “Die Vollatjie!”

Sy loer oor haar bril na die vaalgroen Volkswagentjie wat trots en regop daar tussen die blink motors staan. Willem stap nader asof hy op heilige grond loop en sy volg hom met die trollie. Dan gee haar hart ʼn sprongetjie.

Sy slaan haar hand oor haar mond: “Willem? Dink jy dit is…?”

“Ja, dit is!” sê hy nou met ʼn breë glimlag, “dis Tjomma!”

Hy maak sy hande bak voor sy oë en loer deur die klein, dowwe ruitjie aan die bestuurder se kant: “Wraggies,” sê hy en stap dan om na die passasierskant toe. “Ja man, kyk, daar’s die rooiwynvlek nog!”

Die rooiwynvlek…

Sy onthou nog die lekker warm gevoel hier diep binne in haar toe ʼn eerstejaarstudent haar kom roep het. Groot-oog oor die belangrike meneer wat by die ingangsportaal van die koshuis kom vra het om vir haar, Bets de Lange te sien.

Hy was baie belangrik vir eerste-jaar studente, want hy was voorsitter van die studenteraad. Daarby was hy ook nog groot, sterk en aantreklik, met ʼn wolk van opwindende misterie om hom.

Skielik is sy weer terug in die koshuis. ʼn Sorgelose vierdejaar student. Sy het die vorige aand se huisgodsdiens gelei en was net op die punt om Abraham se dapper geloof te besing toe hy, saam met ’n paar lede van die studenteraad, onverwags daar ingestap gekom het.

“Gaan voort,” het hy met ʼn gebaar aan haar beduie terwyl die afgevaardigdes oop stoele tussen die verbaasde meisies gesoek het.

Met moeite het sy weer almal se aandag gekry en, ten spyte van haar droë mond, dit tog reggekry om haar boodskap oor te dra. Die heeltyd was sy bewus van sy geamuseerde blik op haar en dit het haar hart opgewonde vinniger laat klop. Na haar gebed het hy opgestaan en haar voor almal gekomplimenteer oor die pragtige boodskap.

Die volgende aand kom hy daar aan met Tjomma, ʼn olyfgroen Volkswagen. Splinternuut uit die boks.

“Ek het gewonder of jy my dalk sou kon help met ʼn toespraak,” verduidelik hy senuweeagtig nadat hulle gegroet het.

Dis vir haar wonderlik om te sien hoe hierdie belangrike man stotter en sluk hier voor haar. Hy is verlief. Die grote Willem van Buuren is op háár verlief! Na ʼn paar verleë laggies is hulle met Tjomma na ʼn koffie-winkel op pad. Die nuwekarreuk laat haar baie belangrik voel. Sy ken darem ook mans goed genoeg om te weet sy moet ten minste iets oor die spogkarretjie sê.

“Ek hou van jou kar,” sê sy en verlustig haar in die manier waarop sy blou oë ophelder.

Met trots verduidelik hy hoe hy op sy oom se plaas vir die varke gesorg het, elke vakansie, vandat hy twaalf jaar oud was en hoe hy elke sent gespaar het om eendag, as hy groot genoeg is, vir homself ʼn kar te kan koop. Hy het toe natuurlik nog nie genoeg geld gehad ná matriek nie en het oor naweke en vakansies hom byna doodgewerk by ʼn veearts. Uiteindelik, na baie swoeg en sweet kon hy nou, baie onlangs, vir homself hierdie Volkswagen koop.

Sy steek nie haar bewondering weg nie. En só, met sy ego gestreel en haar oë vol sterretjies, kom hulle by die koffie winkel aan. Hulle sluk die een koppie koffie na die ander weg, terwyl hulle gesels oor allesbehalwe sy toespraak.

As hulle uiteindelik weer terug is by Tjomma, wat geduldig daar onder die straatlamp staan en pronk, gee Willem weer ʼn verleë laggie en sê so ongeërg as moontlik: “Ek is nou nogal lus vir ʼn glasie rooiwyn.”

“O ja, dis ʼn goeie idee!” Sy is bly dat hy haar nie nou al wil gaan aflaai nie. “Waar dink jy kan ons dit kry?”

“Sommer hier,” kondig hy manhaftig aan en haal ʼn bottel rooiwyn en twee glase onder sy sitplek uit.

Sy voel gevlei dat hy eintlik ʼn romantiese aand vooruit beplan het. In ʼn vrolike luim ry hulle na ʼn hoogtetjie waar jy ver oor die liggies kan kyk en sy hou die glase vas terwyl hy skink.

Toe gebeur dit…

Hulle sit elkeen nog so, sonder woorde, die pragtige uitsig en geniet, as hy ewe skielik sy warm hand onder haar hare inskuif en haar saggies nader trek.

Skielik onthou sy al die riller stories van gebreekte harte oor ʼn gesoenery op die eerste aand en, voordat sy nog mooi self weet wat, ruk sy haar kop weg. Met soveel beslistheid, dat die helfte van haar wyn oor die rand stort.

“Ek is jammer,” begin hy verbouereerd verskoning maak, “ek weet nie wat oor my gekom het nie, dis net dat…”

Sy woorde droog skielik op en sy blik verstar op ʼn donker kol teen die roomkleurige sitplek langs haar been.

“O genade!” is al wat sy kan sê.

Paniekerig begin hy met ʼn sakdoek aan die kol vryf.

“Wag jy vryf hom net dieper in,” sê sy en probeer die sakdoek by hom vat om te wys hoe dit gedoen moet word.

Maar hy ruk sy hand vies weg: “Los liewer,” sê hy met ʼn diep stem en gooi die res van sy wyn by die venster uit.

Sy doen maar dieselfde, met trane wat agter haar oë brand.

Sonder ʼn verdere woord skakel hy die enjin aan. Die pad terug koshuis toe voel baie lank en die hele tyd moet sy aan haar trane sluk. Uiteindelik daar, hou hy die deur vir haar oop en waai haar flou verskoning met ʼn kwaai hand weg. Toe klim hy terug in Tjomma en jaag soos donderweer daar weg.

Daardie aand het sy gehuil en haar lot by ’n simpatieke kamer-maat bekla. Vir die res van haar lewe sou sy eensaam en ongelukkig wees, want sy het dáárdie kans, wat net eenmaal in ʼn jongmeisie se lewe opduik met ʼn wynvlek opgemors!

Willem skud sy kop ongelowig, met dieselfde glimlag van netnou nog steeds op sy gesig: “Ek kan nie glo dat die ou karretjie na soveel jare nou skielik hiér opduik nie!”

“Ja, dis ongelooflik. Ek wonder aan wie hy nou behoort,” wonder sy.

Hy kom met ʼn kreun regop en stap vir die soveelste keer om die karretjie met een hand op sy seer rug. “Mooi opgepas,” sê hy tevrede, “nie eens ʼn ou krapmerkie nie.”

Hulle het net ná die tweeling se geboorte besluit om vir Tjomma te verkoop. Dit was ʼn hartseer affêre, maar hulle het ʼn groter motor nodig gehad. Tjomma was vrykar, troukar, boukar en trekkar. Nooit het hy hulle in die steek gelaat nie. Nie toe hy sakke sement moes aanry na die erf waar hulle eerste huis gebou is nie, en ook nie toe hy deur Pretoria se strate met noodligte aan moes jaag omdat die seuns besluit het hulle kom drie weke vroeër nie!

Met Tjomma het hulle letterlik hulle toekoms ingery.

Ná hom was daar nog drie huise en vyf motors. Vier honde, twaalf skool- en vier universiteitsjare. Een groot partytjie en twee troues. Daar was vakansies en bloedsweet, geboortes en begrafnisse, vrede en rusies.

Daar was ʼn hele lewe wat met Tjomma en ‘n rooiwynvlek begin het.

Willem kom sit sy arm om haar lyf en sy laat sak haar kop op sy skouer. Om al twee se lippe speel ʼn glimlag van soete herinnering.

“Jy weet,” se Willem, “daardie vlek het my laat besluit om met jou te trou.”

Hy wag vir haar om te sê: “O regtig?” soos wat sy ook al eenkeer, baie jare gelede, op daardie einste stelling gesê het.

“Ja,” gaan hy voort, “as jy my daardie eerste aand terug gesoen het, sou jy nie die meisie gewees het wat ek gehoop het jy is nie!”

“Dan is ek bly oor die vlek,” antwoord sy.

Hulle draai met ʼn laaste kyk om en stap stadig oor die parkeerterrein. Saam-saam stoot hulle die trollie tot by ʼn blink-grys Jaguar in die volgende ry motors.

“Ek is bly dat die vlek nog steeds daar op die sitplek is,” sê sy soos hulle wegry.

“Ja, ek ook,” antwoord hy, “dit was goed om dit weer te sien.”

Die einde